Micro moet macro worden
Het was een prachtige vakantie, een warme zomer, maar geen rustige zomer. Boeren demonstreerden fel tegen de stikstofplannen van het kabinet, de inflatie in ons land bereikte een recordhoogte en mensen begonnen geleidelijk over de almaar stijgende energietarieven te praten. Inmiddels wordt de discussie op nationaal niveau gevoerd en klinkt de roep om een steunpakket aan maatregelen steeds luider. De focus op de portemonnee dringt helaas een toekomstbepalend thema als duurzaamheid weer naar de achtergrond. Op zich is dat begrijpelijk, maar het is ook tegenstrijdig. Juist met verdere verduurzaming van energiebronnen, gebouwen en woningen kunnen we veel besparingen realiseren. Het is ook gewoon noodzakelijk, willen we nog wat langer op deze planeet kunnen leven. Overigens, de zomer gaf met zijn lange droge periode voor de zoveelste keer een signaal af.
Bij het volgen van discussies over energiearmoede en financiële compensatie, gaan mijn gedachten uit naar mensen in ontwikkelingslanden. Wij bevinden ons, ondanks de huidige malaise, nog altijd in de top van de Piramide van Maslow. We kunnen onszelf optimaal richten op zelfontplooiing. Er zijn kansen voor iedereen om goed onderwijs te volgen en tijdens onze carrière kunnen we blijven leren. De overheid stimuleert het volgen van onderwijs ook nog eens met projecten als het STAP-budget en NL Leert Door.
Veel mensen in landen als Afghanistan, Pakistan en India staan nog altijd op de eerste trede van de piramide. Alles is ondergeschikt aan de primaire levensbehoefte: zorgen voor een dagelijkse maaltijd. Er komt ook niet snel verbetering in hun leefomstandigheden. Het gaat vaak om grote gezinnen, waarin ouders werken en kinderen -na pover onderwijs- snel aan de slag moeten om hun ouders te ondersteunen. Dat gaat zo al vele generaties achtereen. De cijfers met betrekking tot analfabetisme in de genoemde landen laten niets aan de verbeelding over. In Afghanistan kan slechts 43 procent lezen en schrijven, in Pakistan 59 procent en in India ongeveer 74 procent.
Zolang mensen zich niet kunnen ontwikkelen, zit een stap omhoog er niet in. Er is geen kans op de arbeidsmarkt, geen groei in draagkracht en dus geen beter leven. Het heeft dan ook niet zoveel veel zin om allerlei duurzaamheidseisen aan die landen te stellen. Wie heeft er tijd voor duurzaamheid als overleven alle aandacht opeist? De verbetering zal van onze zijde moeten komen. Oxfam berekende dat de tien rijkste mannen op aarde zesmaal zoveel bezitten als 3,1 miljard mensen samen. Dat is 40 procent van de totale wereldbevolking. Nu zijn we niet allemaal Elon Musk of Jeff Bezos, maar in verhouding met de genoemde 40 procent, die een aantal dollars per dag verdient, hebben we het goed.
De welvaart kan beter worden verdeeld en wellicht is het een idee om met multinationals die nu en in de crisistijd megawinsten behaalden, te beginnen. Zoals techgiganten, energiereuzen en oliemaatschappijen. Wat is erop tegen om een deel van die winsten te reserveren voor goede scholing in derdewereldlanden? In dat verband verwijs ik altijd graag naar Edukans, een non-profitorganisatie die scholen in ontwikkelingslanden opzet. Prachtige projecten brengen ze tot stand, zoals onderwijs voor duizenden kinderen in de Ethiopische regio Afar, die wordt geteisterd door overstromingen, voedseltekorten en gewapende conflicten. Naast basisonderwijs bieden docenten en deskundigen via Edukans noodzakelijke psychosociale hulp en praktische levenslessen aan.
Wat zou het mooi zijn als dergelijke scholingsprojecten, nu veelal op microniveau uitgevoerd, naar macrolevel kunnen worden getild. De netwerken zijn er en ook via social media kunnen we tegenwoordig van alles voor elkaar krijgen. Uiteraard moet de sturing vanuit de mondiale politiek komen. De VN heeft stappen gezet met de sustainable goals die we samen, als organisaties, bedrijven en burgers, kunnen oppakken.
Toch is ook een algehele koerswijzing in het beleid van afzonderlijke staten noodzakelijk. We blijven nog te vaak hangen in goede bedoelingen en als het even tegenzit, zoals nu, keren we terug naar het oude denken. Het huidige systeem stimuleert materialisme en helpt niet bij een eerlijke verdeling van kansen en welvaart. Het wordt heel lastig om deze ingesleten patronen te doorbreken, maar ik heb goede hoop dat de jongere generaties meer voor elkaar krijgen dan wij. Waar wij vaak nog met één been in de oude wereld blijven staan, zien zij al veel meer mogelijkheden voor duurzame ontwikkeling. Van zichzelf, van de omgeving om hen heen en uiteindelijk van de gehele planeet.
Ewald Bary - Het nieuwe ondernemen vraagt om duurzame en complete ontwikkeling.